Pastor Albert Hugo Walther Stengel urodził się 10 lutego 1852 roku w miasteczku Darkehmen w niemieckiej prowincji Prus Wschodnich. Był synem pastora Wilhelma Stengela. Swoją świecką i duchową edukację młody Albert zdobywał w szkołach Ełku i stolicy prowincji – w Królewcu.

Gdy w 1879 roku pastor Albert Stengel przybył do Nowego Portu, zastał widok gwałtownie zmieniającej się dzielnicy. Gdybyśmy chcieli znaleźć jakąś znaną nam i bliską analogię historyczną, to myślimy o przekształceniu Gdyni z malutkiej wioski w duże miasto i port na świat II Rzeczypospolitej. Podobnie zmieniał się drugiej połowie XIX wieku Nowy Port.

Z pewnością punktem zwrotnym w rozwoju dzielnicy było dociągnięcie tutaj pierwszej podmiejskiej linii kolejowej w 1867 roku. Kilkanaście lat później była to już rozbudowana nitka kolei towarowej i pasażerskiej, jak można to zresztą zobaczyć na prezentowanym przez nas zdjęciu. Wytyczona została siatka ulic, powstała infrastruktura portowa, wiele średnich zakładów przemysłowych znanych w Gdańsku (np. zakład spirytusowy Gebrüder Friedmann Spiritfabrik czy rafineria cukru), koszary, a także kamienice mieszkalne. Podwórka budynków i oficyny tętniły pracą drobnych rzemieślników, po ulicach spacerowali marynarze, którzy korzystali z wielu dostępnych tutaj restauracji, barów i hoteli. Znaczna część powstałych wówczas budynków w kwartale ulic Wolności, Na Zaspę czy Strajku Dokerów istnieje do dziś.

A jak wyglądała wówczas posługa duszpasterska w dzielnicy? W 1879 roku pastor zastał tutaj istniejącą od 1833 roku gminę ewangelicką, która dysponowała od 1841 roku niewielkim kościołem #Wniebowstąpienia. Była to pierwsza świątynia w dzielnicy, aczkolwiek od 1858 roku dzieliła wspólnotę wierzących z rzymskokatolickim kościołem św. Jadwigi, który powstał przy tej samej ulicy. Ewangelicy stanowili większość mieszkańców dzielnicy (u schyłku XIX wieku było ich około 6,5 tys. na 12 tys. mieszkańców ogółem).

W 1879 roku Albert Stengel został trzecim w kolejności pastorem gminy (pierwszym był Karl Gustav Adolph Tennstaedt, zmarły w wyniku zarazy tyfusu, a drugim Johann Gottlieb Funk).

Pastor Albert Stengel miał tutaj pełne ręce pracy. Dominująca społeczność wiernych ewangelickich szybko wzrastała. Do jego obowiązków należała także posługa w filialnym wówczas kościele pw. św. Olafa w sąsiednim Wisłoujściu (o tym wątku pisaliśmy jeszcze w 2020 roku). Unia personalna między kościołami w Nowym Porcie i Wisłoujściu trwała do końca posługi pastora Alberta Stengla.

Po dwunastu latach posługi w Nowym Porcie przeniósł się on do kościoła św. Bartłomieja na Starym Mieście. Tam również doświadczył widoków zmieniającego się miejskiego krajobrazu, gdy po likwidacji otaczających miasto umocnień wzniesiono słynne później budynki (jak choćby Dworca Głównego czy nie istniejących dziś hoteli przy Wałach Jagiellońskich, jak choćby hotelu Continental).

W dniu 19 stycznia 1905 roku pastor był gościem uroczystości poświęcenia nowego budynku kościoła Wniebowstąpienia, który służy nam do dzisiaj. W 1920 roku przeszedł na emeryturę, w czasie której mieszkał w Sopocie. Jego żoną była Elisabeth Krüger z domu Gensch. Pastor Albert Stengel zmarł 10 maja 1934 roku w Gdańsku.
Nasze wspomnienie publikujemy w 170 rocznicę urodzin pastora.

Więcej ciekawostek udostępniamy w opisach zdjęć.